Tvrđava Golubac
O važnosti i ugledu tvrđave Golubac govori činjenica da se danas, kao i u prošlim vremenima, tvrđava izjednačava sa naseljenim mestom i naselje sa tvrđavom, odnosno da najčešće prva asocijacija na Golubac nije pitoma varoš na Dunavu, već čuvena srednjevekovna tvrđava. Zaista, istorija naselja i tvrđave je potpuno isprepletana. Rimsko naselje Vicus Cuppae nastalo je paralelno sa prvom rimskom utvrdom na istom mestu, koja je bila jedna od onih koje su čuvale najveće remek-delo rimske arhitekture, Trajanov most preko Dunava, koji se nalazio nešto nizvodnije, kod današnjeg Kladova. Rimska tvrđava nalazila se na istom mestu kao i srednjevekovni Golubački grad. Deo Srbije koji su Rimljani najtemeljnije razvijali bila je upravo dolina Morave do ušća u Dunav, uključujući ceo današnji Braničekvski okrug.
Posle nekoliko vekova nekorišćenja, tvrđavu obnavljaju srpski velikaši u 13. veku. Nije poznato da li je građena u fazama ali sigurno je da je završena relativno brzo, kao jedno od glavnih utvrđenja prema Mađarskoj. Kasna sprska država, posle Kosovskog boja, znatno je ulagala u utvrđenja, tako da je grad Golubac postao lokacija od kritične važnosti kada je je 1459. godine despotovina pala i kada su Turci počeli da planiraju invaziju na Mađarsku. Upravo u tom periodu Golubac je bio poprište žestokih bitaka između Turaka i Mađara, a samo utvrđenje nekoiko puta je menjalo vladare. Iako su Turci naknadno ojačavali utvrđenje, bitaka više nije bilo, osim dva kratka upada Austrijanaca na tursku teritoriju u 17. i 18. veku.
Tvrđava je građena prema planu koji se može videti u mnogim srpskim srednjevekovnim gradovima. Sačinjena je od tri prstena međusobno povezanih kula, pri čemu je svaki prsten manje površine i na višem nivou od prethodnog. Na taj način branioci su mogu da se povuku u viši prsten ako jedan od nižih prstenova padne u ruke napadača, sve do citadele na vrhu. Turisti koji danas posećuju tvrđavu mogu se i lično uveriti u težinu pristupa višim nivoima, jer su najviši nivoi otvoreni samo sa posetioce u najboljoj fizičkoj spremi i to u pratnji vodiča.
Posetioci mogu kupiti karte za zelenu, plavu, crvenu ili crnu zonu kule, pri čemu je svaka naredna zona teža, a karte za svaku višu zonu podrazumeva i ulazak u zone manje težine. Zelena zona, za koju je cena karte 600 dinara za odrasle (besplatno je za decu), uključuje pristup kulama 5, 8 i 9 , koje su na samoj obali. Ostale tri zone mogu posećivati samo odrasli. Cena karte za plavu zonu je 800 dinara i uključuje posetu kuli četiri, koja se nalazi u središtu tvrđave. Za crvenu i plavu zonu, za koje je cena karte 800, odnosno 1200 dinara, potrebni su stručni pratioci, a poseta obuhvata kulu 7 u crvenoj zoni i kule i 3 i 1 (glavna kua) u crnoj zoni.
U tvrđavi posetioci mogu videti stalnu izložbu posvećenu golubačkom gradu, a tu su i kafe i suvenirnica. Posebno je uređeno nekoliko objekata unutar tvrđave i u njenoj neposrednoj okolini, uključujući Rimsku kuću i Mahmud-pašin hamam. U samoj tvrđavi mogu se videti originalne strukture kao što su cistera za vodu, topovski položaji i prostorije za vojnike.
Golubački grad je izgubio svoj najniži nivo posle otvaranja HE Đerdap, a sama kula 9 delimično je pod vodom. Obnova golubačkog grada, koji je sada potpuno rekonstruisan, bez odstupanja od originalnog izgleda i uz minialnno dodavanje novog materijala, završena je na proleće 2019. godine. Saobrćaj je izmešten od grada, dok je ispred samog grada sagrađen parking za posetioce.